Zagadka – po co dodaje się cukier do papierosów?

Pomimo tego, że już dawno stwierdzono, że mechanizm uzależnienia tytoniowego (podkreślam – tytoniowego, nie nikotynowego) jest bardzo złożony, wielu ludzi uważa, że to nikotyna jest głównym związkiem odpowiedzialnym za uzależnienie.
Można uznać, że przeciętny człowiek miał to kładzione do głowy przez lata, ale jeśli bezrefleksyjnie powtarzają to osoby z tytułami naukowymi czy też lekarze, to już jest niezbyt dobrze.
No dobrze – to trzeba dalej krzewić wiedzę, a przy okazji wyposażać czytelników bloga w solidny oręż, który może się przydać w dyskusjach. na te tematy.
Na szacownym Uniwersytecie im. Piotra i Marii Curie w Paryżu pracuje Jean-Pol Tassin, zajmujący się m.in. badaniami nad  mechanizmami uzależnienia od nikotyny. Warto przeczytać napisany dość popularnym językiem (angielskim, rzecz jasna) wywiad z uczonymi z zespołu Tassina. Postaram się go tu streścić w kilku zdaniach.
Grupa zajmuje się neurobiologicznymi mechanizmami uzależnienia od substancji psychoaktywnych (w tym nikotyny). Zauważono, że uzależnienie od nikotyny różni się mechanizmem od uzależnienia spowodowanego innymi związkami (amfetamina, kokaina, morfina, alkohol). Wspomniane związki uzależniają nawet w sytuacji, gdy są podawane bez żadnych dodatków. Co do nikotyny – jej działanie jest skorelowane z poziomem dość złożonych związków, noszących nazwę inhibitorów monoaminooksydazy (MAO). Jeśli ktoś chce zapoznać się z konkretną pracą tego zespołu opublikowaną w Journal of Neuroscience, znajdzie ją tutaj (po angielsku oczywiście).
Dym tytoniowy zawiera inhibitory MAO, które docierając do mózgu powodują wzrost stężenia serotoniny, która jest tzw. neuroprzekaźnikiem. Powoduje to w efekcie desensytyzację (czyli z grubsza rzecz biorąc zmniejszenie czułości) jednego z receptorów w mózgu, zwanego uczenie 5-HT1A. Ten receptor z kolei chroni (mówiąc popularnie) neurony produkujące serotoninę przed działaniem nikotyny. Reasumując – w prostych żołnierskich słowach – zarówno inhibitory MAO jak nikotyna przyjmowane jednocześnie wykazują działanie uzależniające, podczas gdy każdy z tych związków osobno nie wykazuje go.

No to teraz pora przejść do pytania postawionego w tytule wpisu. Zapewne nie każdy z PT Czytelników wie, że cukier (sacharoza) jest jednym z dozwolonych dodatków do produkcji papierosów. Specyfikacje firmowe pokazują, że może go być w tytoniu aż do 4,2%. No a cukier w papierosie się spala. Podczas procesu spalania wydziela się wiele mniej lub bardziej złożonych związków. Jednym z nich jest aldehyd octowy, będący jednym z silniejszych inhibitorów MAO.
No i chyba mamy jasność. Spalamy tytoń, mamy w nim nikotynę, a w trakcie spalania obecnego w tytoniu cukru wytwarzamy to, co jest niezbędne do uzależnienia – aldehyd octowy (acetaldehyd). Ten sam związek wydziela się, choć w mniejszych ilościach, przy spalaniu celulozy, która jest składnikiem papieru. Ot taki darmowy dodatek w prezencie od koncernów tytoniowych. Od bardzo dawna bowiem wiadomo, że nic tak nie przywiązuje ludzi, jak drobne prezenty, prawda?
Oczywiście uzależnienie od tytoniu jest nieco bardziej złożoną sprawą i nie ogranicza się do prostej zależności nikotyna + cukier = uzależnienie. Byłoby to zbyt proste. Wiemy jednak już coraz więcej na ten temat i być może niebawem będziemy wiedzieć jeszcze więcej.

Od razu informuję – w przypadku e-liquidu nie mamy tytoniu, nie mamy cukru i nie mamy spalania. Nie mamy też aldehydu octowego. Owszem, jest nikotyna, ale wyżej wyjaśniłem, że sama nie będzie tak uzależniała, jak się kiedyś uważało.

(c) by Mirosław Dworniczak
Jeśli chcesz wykorzystać ten tekst lub jego fragmenty, skontaktuj się z autorem.