Pora skończyć z mitem uzależniającej nikotyny. Karty na stół!

Implementacja Dyrektywy Tytoniowej w krajach UE zbliża się wielkimi krokami. Myślę, że nadszedł czas, aby w końcu rozprawić się z jednym z podstawowych mitów dotyczących nikotyny. Chodzi oczywiście o potencjał uzależniający tego alkaloidu.
Przyjrzyjmy się najpierw dostępnym źródłom.
„W rankingu uzależnienia od substancji psychoaktywnych stwierdzono, ze nikotyna uzależnia silniej niż heroina, kokaina, alkohol, kofeina i marihuana.” – takie zdanie można znaleźć na stronie szpitala w Wałbrzychu.
„Eksperci ostrzegają, że nikotyna uzależnia w równym stopniu, co silny narkotyk – heroina.” – to z kolei jest napisane w serwisie nazdrowie.pl.
Jeszcze dalej idzie popularny wśród kobiet tytuł – „Zwierciadło”, gdzie czytamy: „Nikotyna uzależnia bowiem silniej niż heroina i kokaina, a z roku na rok mózg potrzebuje jej coraz więcej.”
To tylko trzy przykłady znalezione w wyszukiwarce po podaniu słów kluczowych „nikotyna” oraz „heroina”. Analogiczne wyniki otrzymamy wyszukując tę samą kombinację słów w języku angielskim. Co ciekawe – gdy przyjrzymy się linkom, zauważymy, że sporo z nich odsyła do artykułu „NICOTINE: HARDER TO KICK…THAN HEROIN”, który ukazał się w 1987 roku w New York Times. Hmm… czy można go uznać za solidne źródło naukowe? Obawiam się, że nie bardzo, zwłaszcza że pani autorka pisze w tym tekście, że heroina (podobnie jak nikotyna) znajduje się w roślinach. Oznacza to tylko tyle, że pani zdecydowanie nie odrobiła lekcji i można jej wcisnąć każdy kit.
Co gorsza, podobne teksty znajdują się na tak porządnych portalach, jak Medycyna Praktyczna. Co ja zresztą będę pisał po próżnicy – sami poczytajcie.
Wróćmy jednak do samego tematu. Jak myślicie – skoro wszędzie się pisze o tym straszliwym potencjale uzależniającym nikotyny, to ile prac naukowych opublikowano na ten temat (mówię o uzależnieniu organizmu człowieka od tego konkretnego związku, a nie od palenia tytoniu)? Zgadza się – żadnej. Nie ma takich prac! Wszystko ekstrapoluje się z badań dotyczących uzależnienia od dymu tytoniowego albo od jakichś niejasnych badań na biednych gryzoniach.
Wszystko to jako żywo przypomina mi ostrzeżenia przed monotlenkiem diwodoru, formalnie zwanego oksydanem. Nie wiem jak można wyciągać wnioski o uzależniającym działaniu nikotyny, jeśli we wdychanym dymie tytoniowym jest oprócz tego związku jeszcze co najmniej 10 tysięcy innych składników. Wiemy z literatury, że w tej mieszaninie są także związki, będące inhibitorami monoaminooksydazy (MAO). o których wiadomo, że w mieszaninie z nikotyną mogą wywoływać uzależnienie. Czy to nam coś mówi o potencjale uzależniającym samej nikotyny? Tak naprawdę nic. Trzeba by przeprowadzić badania kliniczne na ludziach – i to tych, którzy nie są ani nie byli palaczami. Dlaczego nie ma takich badań? Tu niestety odpowiedź jest trudna. Może są, ale nie były publikowane? Jeśli tak – dlaczego?
A tymczasem urzędnicy unijni wiedzą lepiej i każą pisać na opakowaniach liquidu, że nikotyna jest silnie uzależniająca. To ja spytam: a skąd  wiadomo, że silnie uzależnia? Czy są jakieś dane naukowe na ten temat?
Jeśli spyta się ludzi spoza środowiska chmurzących o to, czy nikotyna jest rakotwórcza, większość oczywiście powie, że tak. A wiemy, że to nieprawda. Od czasu publikacji pracy prof. Meyera wiemy też, że dotychczasowe dane dotyczące toksyczności nikotyny były też zdecydowanie przesadzone. I dokładnie tak samo jest z potencjałem uzależniającym nikotyny. Mit przez lata był podtrzymywany, bo tak było wygodnie. Warto zresztą poczytać wywiad z neurologiem Jacques’em Le Houezekiem – znanym francuskim ekspertem od nikotyny, założycielem Society for Research on Nicotine and Tobacco. Jest i drugi ciekawy tekst tego samego autora. Le Houezec uważa, że nikotyna pozbawiona balastu innych substancji obecnych w dymie tytoniowym nie jest bardziej uzależniająca niż kofeina. Jeśli ktoś koniecznie chciałby wykazać, że jest inaczej – badania na stół!
Warto przy okazji zauważyć, że coraz więcej prac medycznych dotyczy pozytywnego działania nikotyny w przypadku niektórych schorzeń związanych z układem nerwowym. Pisałem o tym kilkakrotnie. I tu rodzi się pytanie: czy jakakolwiek komisja etyczna dopuściłaby do takich badań klinicznych na ludziach, gdyby nikotyna silnie uzależniała lub była rakotwórcza? Warto zresztą też przypomnieć, że nikotyna jest obecna w organizmach ludzi praktycznie od zawsze. Ziemniaki, pomidory, bakłażany, kalafiory – wszystkie te produkty spożywcze zawierają nikotynę – o tym też trzeba mówić ludziom.

Reasumując – myślę, że to powinien być jeden z tematów, które powinniśmy poruszać jak najczęściej. Praca u podstaw – edukacja społeczeństwa. Inaczej będziemy mieli nadal wciskaną mantrę o tym, że nikotyna jest straszliwie rakotwórcza i gorsza niż heroina. Trzeba w końcu powiedzieć: dość!

Ceterum censeo Directiva Tobaccorum delendam esse!
(A poza tym uważam, że Dyrektywa Tytoniowa winna być zniszczona!)